فعالیت‌های فرهنگی روحدار
خداوند در آیه 31 سوره اعراف با خطاب به انسان‌ها می‌فرماید: هنگام رفتن به مساجد، زینت خود را برگیرید: «یَابَنىِءَادَمَ خُذُوا ْزِینَتَکمُ ْعِندَ کلُ ِّمَسْجِدٍ» مفسران درباره این آیه، معتقدند که خداوند انسان‌ها را به پیراسته کردن نفس از حجاب‌های معنوی دستور می‌دهد.این دستور خداوند متعال نشان‌دهنده اهتمام دین اسلام به وجود روح مذهبی در جنبش‌های اجتماعی است. به طور کلی در تعالیم مذهبی اسلام، مهذب بودن روح فرد یا جریان تأثیرگذار برای تربیت و شکل‌گیری جریان یا فرد تأثیرپذیر، مورد توجه شایانی قرار گرفته است. دیگر نمود این مسئله را می‌توان در تأکید بر تقدم خودسازی معلمان اخلاق بر تربیت شاگرد در مسائل مربوط به اخلاق و عرفان پی‌گرفت. شایسته است که متولیان امور فرهنگی شاخصه‌های بایسته یک تأثیرگذار دینی را مطالعه و این شاخصه‌ها را در خود تقویت کنند.همچنین در آیات قرآن، خداوند به وضوح صفات کسانی را که سازندگان مساجد هستند بیان می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْم ِالاآَخِرِ وَ أَقَامَ الصَّلَوهَ وَ ءَاتىَ الزَّکَوهَ وَلَمْ یخَْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسىَ أُوْلَئکَ أَن یَکُونُوا ْمِنَ الْمُهْتَدِین» از این آیه دانسته می‌شود که خداترسی، ایمان به خدا و روز قیامت، اقامه نماز و پرداخت زکات، از مؤلفه‌های مهم شخصیتی سازندگان مساجد است.این تأکید خدای سبحان بر حفظ روح مذهبی و توجه به باطن افراد و جریانات، بدین خاطر است که برخی اوقات احتمال می‌رود افراد و جریان‌های منحرف که از قدرت مسجد در اثرگذاری فرهنگی در اجتماع مطلع‌اند، با رخنه در میان مؤمنان از مسجد به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد و ترویج افکار انحرافی و نادرست خود استفاده کنند. چنان‌که در زمان پیامبر عده‌ای از اهل مدینه برای محو آثار پیامبر در جامعه و مبارزه با مؤمنان، دست به تأسیس مسجدی در کنار مسجد قبا زدند تا به واسطه آن و با کمک «ابی‌عامر راهب» که از محاربان بوده است، بتوانند پیامبر اکرم(ص) را از مدینه بیرون کنند.خداوند نیز در آیات107 تا 111 سوره توبه، مسجدی را که منافقان برای اهداف شوم خود بنا کرده بودند، مسجد ضرار نامید و آن را در مقایسه با مسجد قبا که اساس آن بر تقوا و پیراسته بودن از زینت‌ها و حجاب‌های معنوی بود، فاقد هرگونه ارزشی دانست. آیات و روایات مربوط به این داستان که حکایت از آتش زدن این مسجد به دستور پیامبر خدا دارند، بیانگر این مطلب‌اند که مسلمان نه تنها نباید در حمایت جنبش‌های فرهنگی و اجتماعی منحرف قد علم کند، بلکه باید تمام قد در راستای مبارزه با آن بکوشد.همان‌طور که ذکر شد، مساجد به عنوان مرکز شکل‌گیری و سرچشمه فعالیت‌های فرهنگی ـ اجتماعی، از دو ساحت مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. ساحت اول، توجه ویژه به ساخت و تلاش در جهت آبادانی مساجد است و ساحت دوم، توجه به روح معنوی و مذهبی مساجد با مراقبت بر ابعاد باطنی آن.البته هر چند موضوعیت مکان‌هایی همچون مسجد به ایجاد تجمعات و به راه انداختن حرکت‌های گروهی است، در عین حال نباید از اهمیت و توانایی مسجد در تقویت بُعد فردی افراد مسلمان نیز غافل شد.مسجد به عنوان مرکز عبادی مسلمانان، محل رویارویی انسان با حقیقت نفس شیطانی خود است. نمود این جنبه کارایی مسجد را می‌توان در اعمال عباد‌ی‌ای چون اعتکاف به نظاره نشست که فرد با عزلت‌گزینی از اجتماع و با خلوت با خدای خویش، درصدد ارتقای سطح فکری و اخلاقی خود است. همین اعمال از آن جهت که ضامن سلامت روحانی تک‌تک افراد جامعه است، باعث جریان‌سازی فرهنگی در سطح وسیعی از اجتماع خواهد شد.با توجه به مباحث مطرح شده، می‌توان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم مسجد را در هدایت و مدیریت جریان‌های فرهنگی دریافت. مسلمان مسجدی اگر شاخصه‌های مناسب یک دین‌مدار دغدغه‌مند را نسبت به باطن حرکات دینی در خود تقویت کند، می‌تواند با تأثیرگذاری در سطح وسیعی از جامعه، منشأ دگرگونی‌های بزرگ فرهنگی باشد.
منبع:فارس منبع:masafportal.com
نویسنده این مطلب در وبلاگ:علیرضا شهابی
آقا جان کجایی